Μέλι ελάτης

Το μελίτωμα, ετεροθαλές αδέρφι του μελιού, νόστιμο και υγιεινό, είναι η παραγόμενη ουσία των μελίγκρων και άλλων μικρών εντόμων που ροφούν τη λύμφη από τα φύλλα των φυτών. Οι μέλισσες συλλέγουν αυτή την γλυκαντική ουσία και την επεξεργάζονται μετατρέποντάς την σε μέλι μελιτώματος.

 ΜΕΛΙ ΕΛΑΤΗΣ 

Το μέλι ελάτης αποτελεί σημαντική πηγή εισοδήματος

για τον Έλληνα μελισσοκόμο, αφού συμβάλει κατά 5%-10% στην συνολική ετήσια παραγωγή του μελιού στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα απαντάται η ελάτη η κεφαλληνιακή (Abies cephalonica), που καλύπτει μεγάλες εκτάσεις στις ορεινές περιοχές νότια του Ολύμπου, στην Ευρυτανία, στο Περτούλι, στον Ταΰγετο, στην Αρκαδία, στην Πάρνηθα κ.α. Η ευρωπαϊκή ελάτη

(Abies alba ή Abies pectinata), φύεται σε όλη την Ευρώπη μέχρι τον Καύκασο και συναντάται μόνο σε μεμονωμένα σημεία των βορείων ελληνικών συνόρων (βορείως της οροσειράς του Ολύμπου). Στην οροσειρά της Πίνδου συναντάται η υβριδογενής ελάτη

(Abies hidrida ή Abies borisii) η οποία είναι διασταύρωση της ευρωπαϊκής ελάτης με την ελληνική. 

Σύμφωνα με τον Santas (1983, 1988), στα ελληνικά δάση ελάτης παρασιτούν τα κοκκοειδή

Physokermes hemicryphus και Eulecanium sericeum και οι αφίδες Mindarus abierinus, Cinara confines και Cinara pertinatae που παράγουν μελιτώδεις εκκρίσεις εκμεταλλεύσιμες από τις μέλισσες. Το σημαντικότερο από τα έντομα αυτά, είναι το Physokermes hemicryphus το οποίο παρασιτεί στην ευρωπαϊκή και κεφαλληνιακή ελάτη και οι αποδόσεις μπορεί να φτάσουν ως 30 κιλά μελιού ανά μελίσσι. Το μέλι ελάτης είναι από τις κατηγορίες ελληνικού 

μελιού με ιδιαίτερα καλή γεύση και χαρακτηριστική εμφάνιση, παράμετροι που το κανουν να ξεχωρίζει. Το χρώμα και η εμφάνιση του ποικίλουν ανάλογα με τον τόπο προέλευσής του. Για παράδειγμα, το μέλι ελάτης που παράγεται στην περιοχή Βυτίνα Αρκαδίας, έχει ιδιαίτερη, χαρακτηριστική εμφάνιση λόγω των μεταλλικών ανταυγειών που δημιουργούνται στο εσωτερικό του, είναι ιδιαίτερα πυκνόρρευστο και φέρει την ονομασία «έλατο βανίλιας». Για το μέλι Ελάτης Μαινάλου-Βανίλιας, αναγνωρίστηκε Προστατευόμενη Ονομασία Προέλευσης (Απόφαση 313049 ΦΕΚ/Β 16.1.1994) με χημικά χαρακτηριστικά εκείνα του μελιού ελάτης και με επιπλέον χαρακτηριστικό την υγρασία (14%-15,5%) και τη φαινόμενη σακχαρόζη (8%-18%) Λόγω του χαμηλού του ποσοστού σε γλυκόζη, δεν κρυσταλλώνει, γεγονός που το κάνει περιζήτητο για ανάμιξη σε εμπορικούς τύπους.

Φυσικοχημικά χαρακτηριστικά μελιού ελάτης

Τα χημικά χαρακτηριστικά του ελληνικού μελιού ελάτης, καταγράφονται αναλυτικά στον Πίνακα 3.2.1 Από τον πίνακα παρατηρείται ότι το μέλι ελάτης παρουσιάζει χαμηλό ποσοστό υγρασίας (Μ.Ο. 15,2%). Μερικά δείγματα βρέθηκαν με υγρασία χαμηλότερη του 14%, γεγονός που όπως είναι γνωστό, ευνοεί τη γρήγορηκρυστάλλωση του μελιού. Η κρυστάλλωση όμως αποτρέπεται λόγω της χαμηλής περιεκτικότητας του μελιού ελάτης σε γλυκόζη. Το pH του είναι υψηλότερο από όλες τις άλλες κατηγορίες μελιού. Όσο υψηλότερο είναι το pH ενός μελιού, με τόσο βραδύτερο ρυθμό αυξάνεται η συγκέντρωση της HMF. Έτσι, το μέλι ελάτης αλλοιώνεται με βραδύτερο ρυθμό, συγκριτικά με τις άλλες κατηγορίες μελιού και ιδιαίτερα με τα ανθόμελα, που έχουν χαμηλό pH. Η αγωγιμότητα του ελατόμελου είναι επίσης υψηλή και σύμφωνα με την ελληνική νομοθεσία θα πρέπει να έχει αγωγιμότητα μεγαλύτερη από 1 mS.cm

Επίσης, παρατηρείται χαμηλή περιεκτικότητα σε ανάγοντα σάκχαρα, δηλαδή χαμηλή φυσική περιεκτικότητα σε δεξτρόζη και φρουκτόζη. Η ιδιαιτερότητα αυτή αναφέρθηκε πρώτα από τον Κωδούνη (1962), ο οποίος βρήκε σε αντιπροσωπευτικό δείγμα μελιού ελάτης ανάγοντα σάκχαρα 58,78%. Από αναλύσεις που έγιναν στο Α.Π.Θ. και το Γερμανικό Ινστιτούτο της Βρέμης, διαπιστώθηκε ότι το 83% των δειγμάτων του μελιού ελάτης που εξετάστηκαν, είχαν ανάγοντα σάκχαρα κάτω από 60%. Επίσης, η ομάδα εργασίας για το μέλι του Υπουργείου Γεωργίας, στην έκθεσή της αναφέρει ανάγοντα σάκχαρα σε 16 δείγματα πευκόμελου και μελιού ελάτης από 51,53% έως 69,89% και μέσο όρο 58,7%. Με τη νέα οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (2001/110 ΕΚ) τα ανάγοντα σάκχαρα καταργούνται ως ποιοτικό κριτήριο και αντί αυτού χρησιμοποιείται το άθροισμα γλυκόζης και φρουκτόζης (>45%). Στο νέο αυτό κριτήριο, τα μέλια ελάτης επίσης δεν ανταποκρίνονται (Πιν. 3.2.1). 

 Μικροσκοπικά χαρακτηριστικά μελιού ελάτης 

Από τα μικροσκοπικά χαρακτηριστικά του μελιού ελάτης, μεγαλύτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι γυρεόκοκκοι των ειδών Brassicaceae, Labiatae και Pyrus/Prunus, που βρίσκονται σε ποσοστά 3%-15%. Γυρεόκοκκοι ερείκης συναντώνται επίσης, σε μικρότερες όμως συγκεντρώσεις (1%-3%).

.

ΚΑΛΛΙΟΠΗ ΑΔΑΜΟΠΟΥΛΟΥ 

Τ.Ε.Ι. ΗΡΑΚΛΕΙΟΥ ΚΡΗΤΗΣ ΣΧΟΛΗ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ ΓΕΩΠΟΝΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΦΥΤΙΚΗΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ

Σε γενικές γραμμές το μέλι ελάτης είναι πολύ πλούσιο σε μεταλλικές ουσίες, ποτάσιο, φώσφορο, σίδηρο. Η γεύση αυτού του μελιού είναι κάπως λιγότερο γλυκιά σε σχέση με το μέλι από νέκταρ και είναι χαρακτηριστικό με τη γεύση που αφήνει η κρούστα, γη και η ζάχαρη, μια περίεργη και θεαματική μίξη στη γλώσσα: πικρή, γαιώδης, πολύ γλυκιά και πολύ ξυλώδης. Το χρώμα είναι πολύ σκούρο. Είναι πολύ πυκνό και δεν κρυσταλλώνει. 

Το μελίτωμα χαρακτηρίζεται για την παρουσία μεταλλικών αλάτων σε μεγαλύτερες ποσότητες σε σύγκριση με άλλους τύπους μελιού. Τιμάται ιδιαίτερα από όσουν ασκούν αθλητικές δραστηριότητες μα υποτιμάται η στενή του συμφωνία με τις λειτουργίες του νευρικού συστήματος, με την υγεία του εγκεφάλου, με την κυκλοφορία του εγκεφάλου και τη μνήμη. Πράγματι η ελάχιστη ποσότητα γλυκόζης, φρουκτόζης, μαλτόζης, σακχαρόζης συνδυαζόμενη με τη μέγιστη ποσότητα αμινοξέων, μετάλλων, μικροστοιχείων (μαγγάνιο, ψευδάργυρο, κοβάλτιο, θείον, φώσφορο) επιτρέπει μια πιο ελαφριά και τμηματική απορρόφηση από πλευράς του εγκεφάλου και του νευρικού συστήματος. Τελικά το μελίτωμα θρέφει, διορθώνει και υποστηρίζει τις λειτουργίες του νευρικού συστήματος με γλυκύτητα και δίχως το ενεργητικό σοκ των άλλων μελών και ακόμη περισσότερο της ζάχαρης και άλλων φυσικών διεγερτικών συστατικών που κι αυτές χρησιμοποιούνται για να δώσουν ‘τόνο’ στη διάθεση και στην υγεία του κεφαλιού μας. Το μελίτωμα μπορεί λοιπόν να θεωρηθεί το φυσικό επείγον φάρμακο για τα άτομα που αν και έχουν ανάγκη να δώσουν ενέργεια στον εγκέφαλό τους και σε όλες τις συνδεόμενες λειτουργίες, αλλά δεν υποφέρουν τα δυναμωτικά.

 Ο ΄τύπος΄ για μελίτωμα είναι ο αγχώδης, ο στρεσαρισμένος, με νευρική ασθένεια, απώλεια μνήμης που οφείλεται στην σύγχυση, στην πολύ μελέτη, στις ανησυχίες, στην ηλικία και στην φιλάσθενη υγεία. Άρα αγχωμένοι μαθητές, ηλικιωμένοι σε ανάρρωση, στρεσαρισμένοι μάνατζερ, γυναίκες καριέρας με τα νεύρα πάνω από το κεφάλι, μητέρες εγκυμονούσες αιχμάλωτες από την ασταθή διάθεση. Συντίθεται σε ένα 75% από ανάμειξη ζαχάρεων και νερού 17-18%. Οι ουσίες που απομένουν στο 5% είναι οι πιο σημαντικές και είναι αυτές που δικαιολογούν την υπεροχή αυτού του μελιού σε σύγκριση με τη ζάχαρη, για την υγεία του εγκεφάλου: αμινοξέα, πρωτεΐνες,, οργανικά οξέα, μεταλλικά άλατα και μικροστοιχεία· και τέλος ίχνη από βιταμίνες, ένζυμα, αρώματα, μελανίνη, γύρη και ορμόνες